Kierownik zadania: dr hab. Lucyna Polak-Juszczak, Zakład Chemii Żywności i Środowiska
Dotacja MNiSW 2017 (kontynuowany)
Celem podjętych w 2017 roku badań było określenie:
- dystrybucji THg i MeHg w tkankach i organach ryb z Zalewu Wiślanego;
- wewnątrz- i między-gatunkowych korelacji między stężeniami THg i MeHg w tkankach i organach;
- różnic w stężeniach THg i MeHg między gatunkami;
- wyznaczenie tkanki lub organu, o najwyższej zdolności do nagromadzania THg i MeHg.
Materiałem do badań były ryby złowione w Zalewie Wiślanym. Zebrano osobniki w różnym wieku z trzech gatunków, sandacze, leszcze, płocie. Badania MeHg i THg wykonano w tkankach (mięśniach, skórze, skrzelach) i organach wewnętrznych (sercu, śledzionie, wątrobie, przewodzie pokarmowym, gonadach).
Wyniki badań wskazały istotne różnice w stężeniach związków rtęci w zależności od gatunku, tkanki i organu ryb. Gradacja stężeń badanych form rtęci w rybach słodkowodnych jest następująca: sandacz > płoć > leszcz. Dystrybucja związków rtęci w tkankach i narządach ryb drapieżnych (rybożernych) przedstawia się następująco: mięśnie > wątroba > serce > śledziona > przewód pokarmowy > skrzela > skóra > gonady, natomiast w rybach bentosożernych, planktonożernych: wątroba > przewód pokarmowy > mięśnie, łuski > gonady. Współczynniki L/M (InHg w wątrobie/MeHg w mięśniach) oraz udział procentowy MeHg w tkankach ryb o różnych preferencjach odżywiania wskazują, że pokarm może stanowić kryterium różnic w dystrybucji form rtęci w tkankach i narządach ryb. Wysokie stężenia THg i MeHg w rybach z wyższych poziomów sieci pokarmowej (w sandaczach) i niższe w rybach z niższych poziomów łańcucha pokarmowego (w płociach i leszczach) potwierdzają zjawisko biomagnifikacji związków rtęci w łańcuchu pokarmowym. Między stężeniem THg i MeHg w odpowiednich tkankach i narządach sandaczy, leszczy i płoci występują silne dodatnie korelacje.
Badania wykonane w roku 2017 przedstawiają nowe dane o zawartości rtęci i jej toksycznych związków w tkankach i organach ryb z Zalewu Wiślanego. Biorąc pod uwagę brak danych
o zawartościach organicznej i nieorganicznej formy rtęci w tkankach i organach ryb z tego akwenu, badania wykonane w ramach projektu uzupełniają generalnie skąpą bazę danych w zakresu toksycznych związków rtęci w rybach. Dane te posłużą dla lepszego zrozumienie procesów zachodzących w organizmach ryb słodkowodnych, do oceny ich stanu zdrowotnego i kondycji.
Badania określiły bioakumulację THg, MeHg i InHg w zależności od gatunku, rodzaju tkanki, organu, wieku, masy ryby, bazy pokarmowej i rejonu, przedstawiły proces transferu związków rtęci w łańcuchu pokarmowym ryb słodkowodnych, wskazały czynniki środowiskowe i biologiczne wpływające na dystrybucję związków rtęci w tkankach i organach ryb.
W roku 2016 zrealizowano badania dystrybucji THg i MeHg w tkankach i organach ryb morskich.
W roku 2017 rozszerzono badania na tkankach i organach ryb słodkowodnych. Wyniki powyższych badań przedstawione będą w publikacji oraz prezentowane na konferencji naukowej „Rtęć w Środowisku”.
