Kierownik zadania: prof. dr hab. Ryszard Kornijów, Zakład Oceanografii Rybackiej i Ekologii Morza
Dotacja MNiSW 2017 (kontynuowany)
Zgodnie z założonymi celami na rok badań 2017 roku, opracowano część wyników dotychczas przeprowadzonych badań eksperymentalnych, zakończono eksperyment dotyczący tempa wzrostu inwazyjnego małża Rangia cuneata, a także przeprowadzono badania terenowe celem poznania wpływu R. cuneata na skład i rozmieszczenie zoobentosu w Zalewie Wiślanym. Nie przeprowadzono eksperymentu nad reakcją bentosu na zróżnicowane zagęszczenie Rangia, ze względu na załamanie populacji małża w 2017 roku i niemożność zebrania dostatecznej ilości materiału do eksperymentu. W zamian przeprowadzono badania nad liczebnością i biomasą małży na kilku stanowiskach, gdzie udało się je zlokalizować, a także rozpoczęto prace nad przyczynami masowej śmiertelności, stanem zdrowotnym (m.in. obecność pasożytów i tkanek nowotworowych), fenologią rozrodu i strategią życiową R. cuneata, we współpracy z zespołem UG. Badania te mają na celu wyjaśnienie obserwowanych silnych fluktuacji liczebności populacji małża w Zalewie Wiślanym.
Pojemniki eksperymentalne z osadem i poznakowanymi małżami R. cuneata przed zatopieniem
Małż R. cuneata z przyczepionymi do powierzchni muszli epibiontycznymi także inwazyjnymi racicznicami Dreissena polymorpha. Przykład interakcji, w efekcie której gospodarz (R. cuneata) ponosi straty energetyczne na dźwiganie „pasażerów”, zostają utrudnione jego pionowe wędrówki w osadach dennych, a jednocześnie wzrasta ryzyko zauważenia i pożarcia przez drapieżniki.
Rdzeń osadu poddawany stratyfikacji. Warstwa osadu poniżej 2 cm od powierzchni, widoczny małż R. cuneata (z lewej strony)
Dokonano także syntezy wyników trzyletnich badań (2014-2017) nad tempem wzrostu R. cuneata.
Tempo wzrostu małży zależało od pory roku i wielkości organizmu. Wzrost miał miejsce od wczesnego lata do wczesnej jesieni, po czym następowało jego zahamowanie w okresie jesienno-zimowo-wiosennym. We wszystkich eksperymentach stwierdzono spadek tempa wzrostu wraz z wielkością organizmu, bez względu na okres pomiarowy. Zaobserwowano też wyraźnie wyższe tempo wzrostu małży w latach 2014 i 2015 w porównaniu z rokiem 2016. W zależności od warunków panujących w danym roku (temperatura i poziom zagęszczenia małży, które determinują poziom wewnątrzgatunkowej konkurencji pokarmowej), małże urodzone wiosną, mogą do końca tego samego roku osiągnąć długość od około 18 do ponad 25 mm.
W efekcie realizacji tematu przygotowano cztery manuskrypty, z których trzy ukazały się lub zostały przyjęte do druku. W 2019 roku planowane jest opracowanie prób planktonu i bentosu zebranych w roku 2018 oraz przeprowadzenie analiz, które naświetlą mechanizmy śmiertelności inwazyjnego małża R. cuneata, rolę skorupiaków drapieżnych w kształtowaniu liczebności zooplanktonu, a także pozwolą na oszacowanie wpływu prac pogłębiarskich na biocenozy i jakość wody Zalewu Wiślanego.
Materiał zostanie opublikowany w czasopismach z listy filadelfijskiej, część danych będzie wykorzystana w pracy doktorskiej.
Gonady żeńskie Rangia cuneata (na różnych etapach rozwoju) z zalewu Wiślanego
Krzywa wzrostu osobników R. cuneata z klas wielkości 20-25 i 25-30 mm w latach 2014-2016
