Koncentracja metali w tkankach dorsza w aspekcie występowania deformacji szkieletu u ryb
Kierownik zadania: dr hab. Magdalena Podolska prof. nadzw.
Zakład Zasobów Rybackich we współpracy z Zakładem Chemii Żywności i Środowiska
Głównym celem badań była ocena zależności pomiędzy zawartością wybranych metali ciężkich w wątrobie dorszy, a ekstensywnością występowania deformacji szkieletu u ryb oraz określenie, czy zjawisko kumulacji niektórych metali przez kolcogłowy Echinorhynchus gadi, obecne w przewodzie pokarmowym ryb, zmniejsza ryzyko występowania deformacji szkieletu u ryb.
Materiał do badań stanowiły dorsze pozyskane podczas rejsu r/v Baltica w roku 2016. Analizom ichtiologicznym i parazytologicznym poddano łącznie 156 dorszy. Dla każdej z badanych ryb obliczono współczynnik kondycji Fultona, FCF oraz indeks gonado-somatyczny, HSI. Analizę zawartości metali w tkance mięśniowej i wątrobie dorsza oraz w tkankach E. gadi wykonano w Zakładzie Chemii Żywności i Środowiska MIR-PIB. Analizie poddano po 79 prób tkanek dorsza (mięśnie i wątroba) oraz 18 prób E. gadi – ze względu na niską intensywność zarażenia dorszy, pasożyty przeznaczone do analiz chemicznych pogrupowane w tzw. próby kompozytowe o masie odpowiedniej do wykonania pomiarów.
Deformacje szkieletu stwierdzono u 11 dorszy. Zawartość kadmu w tkance mięśniowej dorszy była niska – wahała się od 0.0016 do 0.0023 mg/kg mm u ryb zdrowych. U ryb z deformacjami szkieletu wynosiła od 0.0021 do 0.0034 mg/kg mm. Zawartość tego pierwiastka w wątrobie była dwukrotnie wyższa u ryb z deformacjami szkieletu, niż u osobników zdrowych. Tkanki pasożytów kumulowały kadm w stężeniach wielokrotnie wyższych, niż wątroba żywiciela – wskaźnik BCF wynosił od 8 do 25. Zawartość Ca w tkance mięśniowej dorszy wynosiła u ryb zdrowych od 163 do 221 mg/kg mm i od 155 do 353 mg/kg mm u ryb z deformacjami szkieletu. Koncentracja wapnia w tkankach E. gadi była znacznie wyższa, niż u żywiciela. Zawartość tego pierwiastka w wątrobie wynosiła odpowiednio 32 – 48 i 32 – 52 mg/kg mm. Koncentracja Sr w mięśniach zdrowych dorszy wahała się od 0.6 do 1.1 mg/kg mm u osobników zdrowych. U dorszy z deformacjami, koncentracja strontu była wyższa: od 0.7 do 1.9 mg/kg mm. W wątrobach zdrowych dorszy zawartość kadmu wahała się w granicach 0.18-0.22 mg/kg mm; u osobników z deformacjami była wyższa: 0.24-0.37 mg/kg mm. Koncentracja Sr w tkankach E. gadi była znacznie wyższa, niż w tkankach żywiciela. Indeks hepato-somatyczny (HSI) ryb zdrowych był wyższy, niż u ryb z deformacjami szkieletu. HSI wykazywał ujemną korelację z zawartością kadmu w wątrobie ryb, co potwierdza negatywny wpływ tego metalu na funkcje wątroby.
