Dzięki środkom pozyskanym z Krajowego Planu Odbudowy w MIR-PIB możliwe było przeprowadzenie szeroko zakrojonej modernizacji infrastruktury badawczej. Inwestycje te wzmocniły nasz potencjał naukowy, poprawiły warunki pracy oraz umożliwiły rozwój nowoczesnych metod analiz środowiska morskiego. Projekt stanowi ważny element działań na rzecz ochrony ekosystemów wodnych oraz przeciwdziałania spadkowi bioróżnorodności, wpisując się jednocześnie w założenia Europejskiego Zielonego Ładu.
Powstałe lub zmodernizowane laboratoria pozwalają dziś prowadzić kompleksowe badania nad wpływem czynników naturalnych i antropogenicznych na Morze Bałtyckie, a także wspierają prace nad zrównoważonym wykorzystaniem jego zasobów. Dzięki nowej aparaturze i poprawie organizacji przestrzeni możemy stosować innowacyjne, przyjazne środowisku metody badawcze zgodne z aktualnymi światowymi standardami.
Nowe możliwości badań eksperymentalnych i hodowlanych
Zadanie 1: Przystosowanie i wyposażenie pomieszczeń do prowadzenia prac eksperymentalno-hodowlanych ukierunkowanych na badania ekosystemów morskich
W pierwszym obszarze projektu utworzono nowoczesną przestrzeń do prowadzenia badań eksperymentalnych nad organizmami morskimi, w tym rybami. Pomieszczenia zostały przystosowane do prowadzenia prac eksperymentalnych oraz hodowli/chowu ryb w systemach RAS (recyrkulacji wody), które umożliwiają prowadzenie kontrolowanych doświadczeń w stabilnych i powtarzalnych warunkach.
Dzięki rozbudowie systemu eksperymentalnego MIR-PIB dysponuje obecnie 13 niezależnymi układami z zamkniętym obiegiem wody – 9 akwariowymi i 4 korytowymi. Każdy z nich pozwala na indywidualną regulację parametrów środowiskowych, takich jak temperatura, zasolenie, natlenienie czy fotoperiod. Takie rozwiązania umożliwiają testowanie, jak różne czynniki – zwłaszcza te powiązane ze zmianami klimatu – oddziałują na organizmy morskie, zarówno pojedynczo, jak i w kombinacji.
Laboratorium nowych metod badawczych stanu środowiska morskiego
Zadanie 2: Stworzenie i wyposażenie laboratorium do wdrażania nowatorskich metod badań stanu środowiska morskiego
Drugim ważnym elementem projektu było utworzenie nowoczesnego laboratorium, w którym wdrażane są innowacyjne metody służące ocenie stanu środowiska morskiego. Powstało ono w wyniku adaptacji dawnych pomieszczeń badawczych i wyposażenia ich w specjalistyczną aparaturę, m.in.:
- spektrofotometr FTIR/ATR,
- urządzenie Microtox,
- komory laminarne, dygestoria oraz inny sprzęt wspierający bezpieczną i precyzyjną pracę.
Spektroskopia w podczerwieni, z której korzystamy, znajduje szerokie zastosowanie także w gospodarce – m.in. w przemyśle spożywczym, chemicznym, farmaceutycznym czy rybnym. Metoda ta umożliwia m.in. wykrywanie podstawień gatunkowych, ocenę pochodzenia surowca czy rozróżnienie ryb dzikich i hodowlanych. Dzięki temu wyniki badań prowadzonych w MIR-PIB mogą wspierać także działania związane z bezpieczeństwem żywnościowym.
Urządzenie (spektrofotometr FTIR/ATR) pozwala także precyzyjnie identyfikować skład chemiczny badanych substancji na podstawie absorpcji promieniowania podczerwonego, co umożliwia m.in. dokładną identyfikację tworzyw sztucznych.
Dodatkowo spektrometr został wyposażony w mikroskop podczerwieni Spotlight 400, dzięki któremu można nie tylko potwierdzić obecność mikroplastiku w próbkach środowiskowych, ale również określić, z jakich polimerów składają się poszczególne drobiny.
Nowe laboratorium umożliwia także realizację zaawansowanych programów badawczych dotyczących ekosystemów morskich, analizę trendów zachodzących w Morzu Bałtyckim oraz ocenę wpływu czynników naturalnych i antropogenicznych na środowisko wodne.
W laboratorium znajdują się stanowiska przystosowane do bezpiecznego przygotowywania próbek środowiskowych, takich jak woda morska, osady czy organizmy żywe. Próbki mogą być oczyszczane z materii organicznej przy użyciu odpowiednich odczynników chemicznych, filtrowane i przygotowywane do dalszych analiz.
Przestrzeń została zaprojektowana tak, aby zapewnić możliwość komfortowego i bezpiecznego prowadzenia różnorodnych analiz chemicznych, nie tylko tych związanych z mikroplastikiem.
Realizacja projektu zwiększyła potencjał naukowy MIR-PIB i poszerzyła zakres prowadzonych analiz. Nowoczesna infrastruktura oraz specjalistyczna aparatura umożliwiają współpracę z wiodącymi jednostkami badawczymi w kraju i za granicą, a także wzmacniają naszą pozycję jako partnera w międzynarodowych projektach naukowych.
Dzięki wsparciu z KPO zyskaliśmy nowoczesne, bezpieczne i przyjazne środowisku zaplecze badawcze, które będzie służyć pracom na rzecz ochrony i zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich przez kolejne lata.
