Modernizacja infrastruktury badawczej w MIR-PIB – nowatorskie metody monitoringu stanu środowiska wodnego i przeciwdziałania spadkowi bioróżnorodności

 

Opis przedsięwzięcia:

Ekosystemy wodne, pełnią szereg funkcji niezbędnych dla utrzymania dobrostanu człowieka, od tych związanych z wytwarzaniem żywności po funkcje rekreacyjne i rozwój gospodarczy obszarów przyległych. W ostatnim czasie rośnie zapotrzebowanie na różne formy wykorzystania obszarów morskich. To powoduje z kolei możliwość powstawania konfliktów pomiędzy różnymi użytkownikami wód (rybołówstwo i rybactwo, turystyka i rekreacja, sporty, elektrownie wiatrowe, akwakultura) i wymaga rozważnego planowania ich wykorzystania. Oddziaływanie czynników antropogenicznych na środowisko wodne może powodować wielokierunkowe niekorzystne oddziaływania, skutkujące jego degradacją i obniżeniem potencjału do świadczenia usług ekosystemowych. Przykładem jest znaczący spadek populacji ryb wędrownych na skutek działań człowieka powodujących utratę siedlisk tarłowych czy powstawanie barier migracyjnych. Do tego w Bałtyku w ostatnich latach obserwowany jest znaczny spadek biomasy ważnych komercyjnie gatunków ryb morskich, do którego przyczyniają się zmiany klimatyczne będące pośrednio efektem działania człowieka. Zjawiska te silnie wpływają na status ekonomiczny osób żyjących z rybołówstwa i turystyki, dlatego potrzebne są działania na rzecz odbudowy/zachowania bioróżnorodności w polskich wodach, co może być osiągnięte m.in. przez racjonalne zarybianie. Dodatkowo, nowe presje związane z działalnością człowieka, takie jak stresory środowiskowe generowane przez instalacje energetyczne (np. pole elektromagnetyczne), obecność w środowisku mikroplastików czy zagrożenie toksycznymi zakwitami wymagają nowych metod ich badania i monitorowania. Projekt odpowiada na te wyzwania poprzez stworzenie w MIR-PIB ośrodka badań pozwalającego na monitorowanie presji mających wpływ na stan środowiska morskiego w oparciu o nowoczesne metody i urządzenia badawcze, jak również prowadzenie badań na rzecz utrzymania bioróżnorodności (np. badania czynników podnoszących skuteczność zarybiania), wpisując się tym samym w cele Europejskiego Zielonego Ładu. Ośrodek powstanie w oparciu o głęboką modernizację wybranych pomieszczeń i przystosowanie ich do nowych funkcji oraz wyposażenie w nowoczesną aparaturę badawczą służącą opisanemu celowi.

 

Główne założenia przedsięwzięcia:

Przystosowanie i wyposażenie pomieszczeń do prowadzenia prac eksperymentalno-hodowlanych ukierunkowanych na badania ekosystemów morskich

Stworzenie i wyposażenie laboratorium do wdrażania nowatorskich metod badań stanu środowiska morskiego

 

Grupy docelowe:

Realizacja przedsięwzięcia w MIR-PIB pozwoli na stworzenie większego wachlarza celowanych wysokiej jakości naukowej rozwiązań dla szerokiej grupy beneficjentów.

Odbiorcami korzystającymi z efektów wykorzystania infrastruktury wspartej środkami RRF będą w sposób bezpośredni: 

i) administracja odpowiedzialna za ochronę środowiska; zakupiona infrastruktura badawcza pozwoli na lepsze poznanie skutków presji wywieranych przez człowieka na środowisko morskie a w efekcie na skuteczniejsze monitorowanie i diagnozowanie stanu środowiska a także racjonalne planowanie działań mających na celu jego ochronę (zadanie 1 i 2); ważne jest, aby działania podejmowane na rzecz ochrony środowiska były z jednej strony skuteczne, a z drugiej by nie generowały niepotrzebnych konfliktów wynikających np. z braków wiedzy dotyczących skutków presji i wynikającego z tego nakładania zbyt restrykcyjnych ograniczeń w użytkowaniu wód;

ii) administracja odpowiedzialna za zarządzanie rybołówstwem; infrastruktura badawcza która powstanie w efekcie realizacji projektu pozwoli na podjęcie konkretnych działań na rzecz zachowania bioróżnorodności w polskich wodach morskich, w tym przybrzeżnych, poprzez prowadzenie prac eksperymentalnych ukierunkowanych na poprawę efektywności zarybień, jak i wsparcie zarządzania rybołówstwem poprzez rozwijanie nowych metod identyfikowania gatunków ryb i ich pochodzenia (kontrola składu wyładunków, fałszowanie produktów rybnych) oraz badania różnic populacyjnych w obrębie stada;

iii) środowisko naukowe związane z badaniami morza; realizacja inwestycji pozwoli na opracowanie nowych metod badawczych i poszerzenie możliwości prowadzenia prac eksperymentalnych związanych z funkcjonowaniem ekosystemów morskich.

Odbiorcami pośrednimi efektów wykorzystania infrastruktury wspartej środkami RRF będą:

i) społeczeństwo; podejmowanie działań na rzecz przeciwdziałania spadkowi bioróżnorodności pozwala na utrzymanie ekosystemów wodnych w lepszym stanie i z lepszym potencjałem do świadczenia usług ekosystemowych (turystyka, rekreacją); wiedza na temat emisji zanieczyszczeń i ich wpływu na organizmy przyczynia się do wzrostu świadomości społecznej na temat zagrożeń, jakie stwarza działalność człowieka, co z kolei może wpływać na poprawę codziennych zachowań; badania na rzecz jakości żywności mają duży potencjał transferu do gospodarki i przyczynią się do podnoszenia odporności i konkurencyjności gospodarki żywnościowej;

ii) jednostki podległe lub nadzorowane przez MRiRW; zakupiona aparatura daje możliwość szukania zastosowań nowych metod badawczych przy badaniu składu, pochodzenia i jakości żywności oraz surowców do jej produkcji, co daje pole do poszerzenia wspólnych obszarów badań i zwiększenie synergii jednostek badawczych nadzorowanych przez MRiRW.

 

Koszt przedsięwzięcia (wartość przedsięwzięcia i wartość dofinansowania z UE):

Wydatki ogółem: 5 749 922,20 zł

Dofinansowanie: 4 487 395,80 zł

 

Oczekiwane rezultaty:

Modernizacja infrastruktury badawczej MIR-PIB realizowana będzie w ramach komponentu A Krajowego Planu Odbudowy, czyli „Odporność i konkurencyjność gospodarki”, którego celem szczegółowym jest: (A2.) Rozwój narodowego systemu innowacji: wzmocnienie koordynacji, stymulowanie potencjału innowacyjnego oraz współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami i organizacjami badawczymi, w tym w zakresie technologii środowiskowych.
Oczekiwanym rezultatem jest: (Reforma A2.4.) Wzmocnienie mechanizmów współpracy pomiędzy sektorem nauki oraz przemysłem, a oczekiwanym działaniem: (A2.4.1.) Inwestycje w rozbudowę potencjału badawczego.

Modernizacja infrastruktury badawczej MIR-PIB zapewniając dostęp do innowacyjnych technologii wzmocni
konkurencyjność prowadzonych badań i wpłynie również na możliwość rozszerzenia współpracy z przemysłem.

Przedsięwzięcia ma trwały, pozytywny i bezpośredni wpływ na wskaźniki ustanowione w planie rozwojowym i realizuje wspólne wskaźniki na poziomie RRF: A40G Laboratoria z nowoczesną infrastrukturą badawczą w instytutach nadzorowanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.