Najbardziej charakterystyczne zanieczyszczenia występujące w rybach:
- Pestycydy chloroorganiczne
- Polichlorowane bifenyle – PCB
- Metale toksyczne – Cd, Pb, Hg
- Dioksyny i dioksyno podobne polichlorowane bifenyle – dl-PCB
- Histamina
- WWA w produktach rybnych
Dioksyny + dl-PCB – zanieczyszczenia organiczne najbardziej charakterystyczne dla ryb.
W jaki sposób możemy być narażeni na dioksyny:
- Poprzez oddychanie zanieczyszczonym powietrzem – dioksyny poprzez płuca dostają się do krwioobiegu
- Z żywnością (do 90 %) pobrania – dioksyny do krwioobiegu przedostają się z jelita
- Kontakt przez skórę z materiałem skażonym dioksynami
Kumulują się następnie głównie w tłuszczu.
Wydalanie dioksyn z organizmu – głównie z kałem, nieznacznie z moczem a także z mlekiem karmiących matek
Toksyczne działanie dioksyn zależy od:
- pobranej dawki, czasu ekspozycji na dioksyny,
- sposobu wejścia w kontakt z dioksynami (przez skórę z gleby, przez układ oddechowy, z żywnością),
- współdziałanie z innymi zanieczyszczeniami,
- wieku, płci, stylu życia,
- stanu zdrowia.
Wskaźnik narażenia konsumenta na zanieczyszczenia – PTWI – tymczasowa tolerowana dawka tygodniowego pobrania – pierwiastka lub związku toksycznego ze wszystkich źródeł, bez szkody dla zdrowia.
| Pierwiastek lub związek | Na kg masy ciała/tydzień | Osoba 70kg /tydzień |
|---|---|---|
| Ołów | 0,025 mg | 1,75 mg |
| Kadm | 0,007 mg | 0,49 mg |
| Rtęć | 0,0016 mg | 0,12 mg |
| Arsen | 0,025 mg | 1,75 mg |
| DDT | 0,035 mg | 2,45 mg |
| PCB wskaźnikowe | 0,007 mg | 0,49 mg |
| Dioksyny + dl-PCB | 14 pg WHO-TEQ | 980 pg WHO-TEQ |
| Związki cynoorganiczne | 0,7 µg | 0,049 mg |
| Kraj | Ryby | Mięso | Pr. mleczne | Jaja | Inne prod. |
|---|---|---|---|---|---|
| Australia | 39 | 11 | 31 | 2 | 8 |
| Polska | 7 | 43 | 35 | 9 | 6 |
| Finlandia | 63 | 6 | 16 | 4 | 11 |
| Włochy | 35 | 32 | 26 | 7 | |
| Holandia | 2 | 20 | 39 | 4 | 35 |
| Nowa Zelandia | 7 | 40 | 19 | 24 | |
| Nowegia | 46 | 14 | 22 | 12 | 6 |
| Szwecja | 34 | 31 | 19 | 2 | 14 |
| Anglia | 6 | 20 | 25 | 4 | 45 |
| USA | 7 | 53 | 35 | 3 |
Ile możemy zjeść wybranych gatunków ryb i produktów rybnych tygodniowo, aby nie przekroczyć PTWI w odniesieniu do rtęci i dioksyn.
| Gatunek ryby | Ilość ze względu na rtęć | Ilość ze względu na dioksyny +dl-PCB |
|---|---|---|
| Dorsz bałtycki | 2 370 g | 950 g |
| Śledź bałtycki | 1 700 g | 400 g |
| Łosoś bałtycki | 2 120 g | 105 g |
| Karp | 3 000 g | 7 000 g |
| Pstrąg | 2 040 g | 2 500 g |
| Mintaj | 11 700 g | 65 000 g |
| Sola | 2 340 g | 32 700 g |
| Panga | 20 740 g | 61 250 g |
| Tilapia | 22 900 g | 51 500 g |
| Produkt rybny | Ilość ze względu na rtęć | Ilość ze względu na dioksyny +dl-PCB |
|---|---|---|
| Szprot w pomidorach | 7 000 g | 240 g |
| Tuńczyk w oleju | 1 670 g | 2 510 g |
| Sardynka w oleju | 4 670 g | 330 g |
| Makrela wędzona | 2 235 g | 1 170 g |
| Łosoś bałtycki wędzony | 1 580 g | 75 g |
| Łosoś norweski wędzony | 2 800 g | 570 g |
| Szprot wędzony | 4 350 g | 120 g |
| Marynowane płaty śledziowe | 2 140 g | 475 g |
| Gatunek | Roczne spożycie mięsa ryb [g] | Tygodniowe spożycie mięsa ryb [g] | Tygodniowe pobranie dioksyn + dlPCB [pg] | % PTWI |
|---|---|---|---|---|
| Śledź | 1100 | 21 | 52,5 | 5,35 |
| Szprot | 400 | 7,7 | 36,2 | 3,67 |
| Makrela | 400 | 7,7 | 0,23 | 0,02 |
| Łosoś bałtycki/troć | 10 | 0,19 | 1,81 | 0,18 |
| Łosoś norweski | 400 | 7,7 | 10,54 | 1,08 |
| Pstrąg | 300 | 5,8 | 2,26 | 0,23 |
| Karp | 200 | 3,8 | 0,53 | 0,05 |
| Mintaj | 1400 | 26,9 | 0,4 | 0,04 |
| Panga | 400 | 7,7 | 0,12 | 0,013 |
| Dorsz | 300 | 5,8 | 6,09 | 0,62 |
| Morszczuk | 200 | 3,8 | 0,12 | 0,012 |
| Pozostałe | 700 | 13,5 | 0,26 | 0,026 |
| RAZEM | 5810 | 111,79 | 110,86 | 11,29 |
| Gatunek | Roczne spożycie mięsa ryb [g] | Tygodniowe spożycie mięsa ryb [g] | Tygodniowe pobranie rtęci [µg] | % PTWI (70kg) |
|---|---|---|---|---|
| Śledź | 1100 | 21 | 1,38 | 1,23 |
| Szprot | 400 | 7,7 | 0,2 | 0,18 |
| Makrela | 400 | 7,7 | 0,39 | 0,34 |
| Łosoś bałtycki/troć | 10 | 0,19 | 0,01 | 0,009 |
| Łosoś norweski | 400 | 7,7 | 0,31 | 0,28 |
| Pstrąg | 300 | 5,8 | 0,32 | 0,28 |
| Karp | 200 | 3,8 | 0,14 | 0,13 |
| Mintaj | 1400 | 26,9 | 0,25 | 0,22 |
| Panga | 400 | 7,7 | 0,04 | 0,04 |
| Dorsz | 300 | 5,8 | 0,27 | 0,24 |
| Morszczuk | 200 | 3,8 | 0,02 | 0,02 |
| Pozostałe | 700 | 13,5 | 0,64 | 0,57 |
| RAZEM | 5810 | 111,79 | 3,97 | 3,54 |
