Odżywianie i wzrost wczesnych stadiów rozwojowych śledzi (Clupea harengus L.) w polskiej części Zalewu Wiślanego, Bałtyk Południowy w warunkach dwóch różnych scenariuszy rekrutacji i dostępności pokarmu
Kierownik zadania: prof. dr hab. Tomasz Linkowski
Zakład Oceanografii Rybackiej i Ekologii Morza
Celem podjętych badań była próba ustalenia przyczyn obserwowanych dużych różnic liczebności larw śledzi (Clupea harengus L.) w polskiej części Zalewu Wiślanego w dwóch kolejnych latach (2004-2005) i potencjalnego wpływu tych różnic na rekrutację.
Materiały do pracy zebrano w latach 2004-2005. W późniejszym etapie stanowiły podstawę rozprawy doktorskiej Anny Grzyb, obecnie A. Vaniala, pt.: „Zjawisko „match-mismatch” oraz wpływ zagęszczenia larw, jako propozycje wyjaśnienia mechanizmu rekrutacji śledzi w Zalewie Wiślanym”, obronionej w roku 2013 przed Radą Naukową Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie. Podjęty projekt miał doprowadzić do przygotowania manuskryptu opracowania do publikacji najważniejszych elementów wyników pracy w międzynarodowym czasopiśmie.
W kwietniu 2004 stwierdzono bardzo wysoką liczebność wczesnych larw śledzi w wyniku sytuacji „match”, czyli dużej liczebności stadiów nauplii widłonogów w okresie pojawienia się pierwszej kohorty, co zapewniło dużą przeżywalność wylęgu i wysoką liczebność larw śledzi. Odwrotnie, w kwietniu 2005 w planktonie dominowały wrotki (sytuacja „mismatch”), co mogło być powodem niższej przeżywalności wylęgu i w rezultacie niższej liczebności śledzi. W 2004 roku, w kolejnych miesiącach poboru prób obserwowano spadek liczebności larw śledzi na tle zdecydowanie pogarszających się warunków pokarmowych wyrażonych spadkiem liczebności i biomasy zooplanktonu. Natomiast w 2005 liczebność śledzi była stabilna, ale na znacznie niższym poziomie, niż w 2004. Zmiany liczebności i biomasy zooplanktonu w 2005 nie wykazywały silnej tendencji spadkowej, ale maksymalne wartości tych wskaźników wystąpiły w maju. O ile różnice w odżywianiu (średnia wielkość cząstki pokarmowej i stopień wypełnienia przewodu pokarmowego) oraz kondycji (zależność suchej masa-długość) śledzi pomiędzy analizowanymi latami nie były zbyt wyraźne w kwietniu i maju, to w czerwcu zaobserwowano drastyczne pogorszenie warunków pokarmowych i efektywności żerowania, a w konsekwencji spadku kondycji śledzi w 2004 w stosunku do roku 2005. Przyjmując stopień wypełnienia przewodu pokarmowego, jako wskaźnik warunków pokarmowych (zmienna zależna), podjęto próbę określenia czynników wpływających na ten wskaźnik za pomocą GLM. Analizowano wpływ 15 czynników. Następnie, na podstawie kryterium BIC (Bayes Information Criterion) wybrano model optymalny, który najlepiej opisywał badaną zależność. Obejmował on poniższe zmienne objaśniające – długość larwy, biomasa dużych składników zooplanktonu wyrażona w µg dcm-3: Eurythemora affinis (dorosłe i copepodit IV-V), Leptodora kindtii, Diaphanosoma brachyurum, a także zasolenie. Wszystkie czynniki, poza zasoleniem, oddziaływały dodatnio na wartość stopnia napełnienia przewodu pokarmowego. Pomimo, że liczebność śledzi i stynek, jako głównych konsumentów zooplanktonu, nie miała istotnego wpływu na badany wskaźnik, w dalszym ciągu nie można jednak wykluczyć, że spadek biomasy liczebności planktonu obserwowany w 2004 nie był efektem regulacji top-down, czyli procesu zależnego od zagęszczenia.
Wykorzystanie uzyskanych wyników nastąpi w drodze publikacji pracy zatytułowanej: ”Feeding and growth of herring (Clupea harengus L.) early life stages in the Polish part of Vistula Lagoon, Southern Baltic under two different recruitment and food availability scenarios”, autorstwa A. Vaniala, T.B. Linkowski, A. Krajewska-Sołtys, J. Całkiewicz. Manuskrypt znajduje się w końcowej fazie przygotowań.
