Motela, Enchelyopus cimbrius (Linnaeus, 1766) jako przypadkowy przyłów w połowach rybackich

Motela, Enchelyopus cimbrius (Linnaeus, 1766) jako przypadkowy przyłów w połowach rybackich

W związku z wieloma pytaniami dotyczącymi pochodzenia martwych moteli wyrzuconych na helską plażę w styczniu br., MIR-PIB informuje, że:

• Wskaźnik wydajności moteli w połowach badawczych statku BALTICA, prowadzonych w pierwszym i czwartym kwartale roku (rejsy typu BITS – Baltic International Trawl Surveys realizowane w ramach Narodowego Programu Zbioru Danych Rybackich) wyraźnie wzrósł w latach 2016-2017, co może oznaczać, że coraz więcej ryb tego gatunku bytuje w polskich obszarach morskich. Należy jednak zaznaczyć, że jednocześnie wzrósł także nakład badawczy (liczba zaciągów w rejsach);
• Wzrost liczebności moteli może być pośrednio związany ze spadkiem biomasy stada dorsza wschodniobałtyckiego. Młody dorsz i motela zajmują tę samą niszę ekologiczną;
• Doniesienia o spadku zasobów moteli, cytowane przez Stację Morską Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego dotyczą spadku wydajności tego gatunku w połowach badawczych w rejonie Kattegatu (cieśnina pomiędzy duńskim Półwyspem Jutlandzkim a szwedzkim Półwyspem Skandynawskim). Dane z lat 1991-2010 dla innych rejonów (Morze Bełtów, Basen Arkoński) nie potwierdzały takiego trendu.

Źródło: http://www.helcom.fi/Red%20List%20Species%20Information%20Sheet/HELCOM%20Red%20List%20Enchelyopus%20cimbrius.pdf

• W efekcie zwiększania liczebności moteli w polskich obszarach morskich, ryby te mogą być częściej przypadkowo przyławiane w połowach komercyjnych, zwłaszcza dorszy i storni.
• Obowiązujący od 1 stycznia 2015 r. tzw. zakaz odrzutów, czyli obowiązek wyładunku, wprowadzony rozporządzeniem PE i Rady 1380/2013 w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa nie dotyczy moteli. Natomiast dotyczy gatunków eksploatowanych rybacko, których połowy w Morzu Bałtyckim są limitowane w skali roku (połowy regulowane kwotami), tj. śledzia, szprota, łososia, dorsza, a od 1 stycznia 2017 r. – gładzicy.
• Motela do tej pory była stosunkowo rzadkim przyłowem, stąd rybacy mogą mieć uzasadnione wątpliwości jak należy z nimi postąpić. Motela nie jest w Polsce objęta ochroną ścisłą ani częściową na podstawie art. 49 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, ponieważ nie jest gatunkiem zagrożonym. W sytuacji przypadkowego złowienia mało znanej ryby nie jest wykroczeniem ze strony rybaków postępowanie zgodne z zasadami dotyczącymi chronionych gatunków a nakazującymi niezwłocznie wypuścić je do środowiska (§ 20 Rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 16 września 2016 r. w sprawie wymiarów i okresów ochronnych organizmów morskich oraz szczegółowych warunków wykonywania rybołówstwa komercyjnego).
• Szanse na przeżycie moteli po wydobyciu sieci na pokład i ponownym wpuszczeniu do wody są trudne do oceny przez rybaków. Wątpliwości nie ma jedynie w przypadku osobników śniętych oraz ryb z uzewnętrznionym pęcherzem pławnym lub przewodem pokarmowym.
• Motela nie jest gatunkiem handlowym, ale może być przetwarzana na cele niekonsumpcyjne podobnie jak ryby poniżej wymiaru ochronnego objęte obowiązkiem wyładunku (np. pasza dla zwierząt, mączka rybna). W ramach Programu Operacyjnego PO Rybactwo i Morze 2014-2020 przewidziano pomoc finansową na inwestycje w zakresie ułatwiania przestrzegania obowiązku wyładunku wszystkich połowów w ramach priorytetu 1 – promowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego, innowacyjnego, konkurencyjnego i opartego na wiedzy. Inwestycje te niewątpliwie przyczynią się do minimalizacji zjawiska odrzutu wszystkich organizmów wodnych, za wyjątkiem gatunków chronionych, które nie mogą być przetrzymywane – nawet martwe, zbywane, nabywane itd.

Więcej informacji o moteli oraz o danych zarejestrowanych w trakcie rejsów badawczych realizowanych przez MIR-PIB znajdzie się w najbliższym numerze Wiadomości Rybackich (nr 1-2(221)/2018), dostępnych pod koniec lutego br. online na stronie domowej http://rybackie.com.pl/