Dynamika populacji ważniejszych ryb użytkowych w świetle czynników środowiskowych wraz z implikacjami dotyczącymi racjonalnego gospodarowania zasobami
Kierownik zadania: prof. dr hab. Jan Horbowy
Celem badań było określenie stanu zasobów podstawowych dla rybołówstwa gatunków ryb bałtyckich eksploatowanych przez polską flotę, prognoza zmian ich biomasy w najbliższych latach oraz zaproponowanie wielkości dopuszczalnych połowów. Dane niezbędne do realizacji tematu zebrano w ramach współfinansowanego przez UE Narodowego Programu Zbioru Danych Rybackich. Dane te obejmują m. in. strukturę populacyjną i wiekową połowów, tempo wzrostu ryb, krzywą dojrzałości płciowej, wskaźniki dynamiki zasobów i urodzajności pokoleń uzyskane w rejsach badawczych. Ocenę stanu zasobów prowadzono w oparciu o modele matematyczne, kalibrowane wynikami połowów badawczych.
Biomasa rozrodcza śledzi centralnego Bałtyku w 2016 r. przekroczyła milion ton i była o 10% wyższa od średniej wieloletniej. Oceny śmiertelności połowowej stada wskazują na ostatnio niższe wartości od poziomów wynikających z zasady przezorności i z zasady MSY. Biomasa szprotów całego Bałtyku od kilku lat obniżała się (brak ponadprzeciętnych pokoleń), jednakże bardzo liczebne pokolenie 2014 roku przyczyniło się do znacznego wzrostu biomasy stada, która w 2016 r. była wyższa od średniej wieloletniej o ok 40%. Stado było ostatnio eksploatowane z intensywnością zbliżoną do wartości wyznaczonej zasadą MSY.
W przypadku dorsza wschodniego Bałtyku w 2016 r. utrzymywały się negatywne cechy jego dynamiki – niska kondycja ryb (choć nastąpiła tu pewna poprawa), wysokie „zapasożycenie”, brak starszych dorszy w stadzie. Nie zaobserwowano poprawy liczebności uzupełnienia stada, mimo silnego wlewu w grudniu 2014 i słabszego z 2015 roku. Analityczna ocena biomasy stada nie powiodła się, natomiast wyniki połowów badawczych wskazują na spadek biomasy o ok. 50% latach 2013-14 i pewien jej wzrost w roku 2016.
Nadal niska – mimo pewnej poprawy – jest biomasa dorszy zachodnio-bałtyckich. W przypadku tego stada zdecydowana większość kwoty połowowej wynikającej z zasady MSY zostanie odłowiona w rybołówstwie rekreacyjnym. Otrzymane wyniki posłużyły m.in. do ustalenia wysokości bałtyckich kwot połowowych dorszy, śledzi, szprotów i ryb łososiowatych na 2017 rok oraz wprowadzania technicznych środków ochrony stad. Dane były opracowywane m. in. w ramach prac grup roboczych ICES.
Opublikowano prace w pismach z listy filadelfijskiej, przedstawiono kilka referatów na spotkaniach i konferencjach poświęconych tematyce rybackiej i dotyczącej zasobów oraz artykuły w prasie branżowej.
Mapa Bałtyku z wyszczególnieniem łowisk i z podziałem na kwadraty polskiej siatki rybackiej
Mapa Bałtyku z podziałem na podobszary statystyczne ICES i wyszczególnieniem polskich obszarów morskich (POM)
Udział procentowy poszczególnych państw w połowach szprota na Bałtyku w latach 1963-2015 (na podstawie danych WGBFAS; ICES. 2016)
Biomasa (tys. ton) stada rozrodczego śledzi centralnego Bałtyku i szprotów bałtyckich w latach 1974-2016 oraz wielkość biomasy dorszy wschodnio-bałtyckich (do roku 2012 dostępne oceny analityczne i z rejsów badawczych, od roku 2013 dostępne jedynie oceny z rejsów badawczych w kg/godzinę trałowania)
